Leesvoer 1 – de Touaregs

Touareg kruis












































De Touareg zijn een Berbervolk van nomadische veetelers in de Sahara en Sahel. Zij noemen zichzelf ‘ Kel Tamasheq ‘ (ook wel uitgesproken als Tamahak of Tamazeq).

De naam Touareg komt waarschijnlijk van Targa : de naam die zijzelf geven aan de regio Fezzan in Libië. Veel Touareg stammen traceren hun oorsprong naar deze streek, of streken in Noord Algerije en Zuid Marokko, met name de Tafilalt en Ktawa.

Uit hun taal, het Tamasheq, valt op te maken dat de Touareg in ieder geval contact hebben gehad met Romeinse en Punische bewoners van Noord Afrika, voor zij in zuidelijke streken belandden. De Touareg kennen een eigen schrift - het Tifinagh - dat direct van het Punische alfabet is afgeleid.


Een andere naam die zij voor zichzelf gebruiken is Kel Tagelmoust wat ‘ gesluierden ‘ betekent. De Touareg zijn vooral bekend geworden vanwege het feit dat bij dit Islamitische volk de mannen hun gezicht sluieren, en de vrouwen niet. Deze sluier wordt
Tagelmoust of Eghewid genoemd. In het Arabisch worden de Touareg daarom ook wel Mulathimin genoemd, hetgeen ‘ gesluierden ‘ betekent. De traditionele gezichtssluier is gemaakt van Alasho : een stof geweven in de Nigeriaanse stad Kano, en geverfd met natuurlijke indigo, die blauw afgeeft op het gezicht. Vandaar de bijnaam ‘ blauwe mannen ‘.


Het is een trots volk dat - als een van de weinig overgebleven stammen - nog een echt nomadenbestaan leidt. Binnen de Touareg stam zwaait de vrouw van oudsher de scepter. Zij bezit de tent, neemt de belangrijkste beslissingen binnenshuis en geeft de Touareg cultuur door aan haar kinderen. Helaas zorgt een combinatie van factoren ervoor dat deze fascinerende cultuur langzaam afbrokkelt.

Periodes van extreme droogte, repressieve regeringsmaatregelen en de macht van de Islam maken dat de Touareg zich gedwongen zien zich op één plaats te vestigen. De Touareg vrouw verandert zo langzaam van een sterke matriarch in een ondergeschikte. Toch zorgen moed en kracht ervoor dat de vrouwen blijven strijden voor hun trotse cultuur en op zoek gaan naar verbetering.

Touareg is een volk dat grensloos is. Zij reizen door de Sahara en naar landen rond de Sahara. De Touareg zijn te vinden van Marokko tot aan Burkina Faso. Zij hoeden schapen en geiten en smeden zilveren sieraden als bron van inkomsten. De mannen dragen de hoofddoek en de vrouwen erven het vermogen. Een gemengd volk tussen berber en creool.

Verwonderlijk dat de Touareg smeden, die geen werkplaats hebben, geen zagen en geen boorgereedschap kennen, zulke meesters zijn in het vervaardigen van sieraden.Hiervoor gebruiken zij voornamelijk zilver. Het metaal dat volgens hen geluk brengt en natuurlijk goedkoper is dan goud.

Het Touareg kruis en de amulet hebben de Touareg sieraden bekend gemaakt.De vorm van de kruisen varieert per regio. Kettingen worden uitsluitend door vrouwen gedragen.Mannen dragen amuletten. Zij hebben ook tasjes om hun nek en gebruiken een gewichtsamulet als hanger aan hun tugelmus ( hoofddoek/sluier). De sieraden hebben een geometrische vorm met een uitgesproken symmetrie ( zie foto ).De vormen bevatten cirkels, punten, rechte lijnen, gelijkzijdige driehoeken, vierkanten en zigzag lijnen. Er worden motieven van de heuvels en de wegen uit de Sahara meegegeven. In het alfabet van de Touareg, geeft de vervaardiger zijn naam mee op het door hem vervaardigd stuk.